Ïðèò÷à ïðî áàòüêà, ñèíà ³ îíóêà
Óêðà¿íñüêà íàðîäíà êàçêà Áîéê³âùèíè

Áóâ áàòüêî ³ ìàâ ñèíà. Âèãîäóâàâ éîãî íà âåëèêîãî, âèó÷èâ éîãî, äàâ éîìó õë³á ó ðóêè ³ îæåíèâ éîãî.  ñèíà òîæå ïîâåëèñÿ ä³òè, ³ òîæå ð³ñ ó íåãî ñèí. À áàòüêî ñòàð³âñÿ, íå ãîäåí óæå áóâ. Ñèí ³ êàæå éîìó:

— Ùî âè, òàòó, áóäåòå òóò ìåí³ çàâàæàòè? Âè âæå íå ìàºòå â õàò³ áóòè, ìåí³ âæå áðèäêî â³ä âàñ.

² ïîñòàâèâ ñèí ë³æêî ó ñòàéíè, òàì, äå õóäîáà.

— Âè âæå áóäåòå òàì, ó ñòàéíè.

Âèâ³â òàòà äî ñòàéí³ ³ ïðèéøîâ äî õàòè. ² êàæå äî ñâîãî ñèíà:

— Íà òîá³, ñèíó, âåð³òêó ³ éäè âêðèé ä³äà.

Ñèí âèéøîâ íà ïîäâ³ð’ÿ, ïðèñòóïèâ íîãîþ íà âåð³òêó ³ äåðå. Òàòî ïîáà÷èâ, ùî ñèí òàêå ðîáèòü, òà é ïèòàº:

— Ùî òè, ñèíó, ðîáèø? À ñèí êàæå:

— Äåðó íàïîëîâèíó. Îäíîþ ïîëîâèíîþ ä³äà âêðèþ, à äðóãó îñòàâëþ äëÿ òåáå, ùîáè ÿ ìàâ ³ òåáå ÷èì óêðèòè. Áî äå òè ä³äà ïîëîæèâ, òàì ÿ é òåáå ïîëîæó.

Áàòüêî íàñòðàøèâñÿ, çàáðàâ ñâîãî òàòà äî õàòè ³ á³ëüøå éîãî äî ñòàéí³ ñïàòè âæå íå ïîñèëàâ.

Îäíîãî ðàçó áàòüêî ï³çíî ââå÷åð³ ïîâåðíóâñÿ ç ðîáîòè, ÿê çàâæäè âòîìëåíèé, ³ ïîáà÷èâ, ùî íà ïîðîç³ éîãî ÷åêຠï’ÿòèð³÷íèé ñèí
— Òàòó, à ìîæíà ùîñü çàïèòàòè?
— Çâè÷àéíî, ùî òðàïèëîñÿ, ñèíêó?
— Òàòó, à ÿêà â òåáå çàðïëàòíÿ?
— Öå íå òâîÿ ñïðàâà! — îáóðèâñÿ áàòüêî — ³ ïîò³ì, íàâ³ùî òîá³ öå çíàòè?
— Íó, òàòêó, ñêàæè áóäü ëàñêà, ñê³ëüêè îòðèìóºø çà ãîäèíó?
— Íó, äåñü 30 ãðèâåíü À ùî?
— Òàòó, — ñèí ïîäèâèâñÿ íà íüîãî çíèçó äóæå ñåðéîçíèìè î÷èìà — òàòó, ìîæåø ìåí³ ïîçè÷èòè 20?
— Òàê òè çàïèòóâàâ ò³ëüêè äëÿ òîãî, ùîá ÿ òîá³ äàâ ãðîøåé íà ÿêóñü ³ãðàøêó? — îáóðèâñÿ áàòüêî — íåãàéíî éäè äî ñåáå â ê³ìíàòó é ëÿãàé ñïàòè! Õ³áà ìîæíà áóòè òàêèì åãî¿ñòîì! ÿ ïðàöþþ ö³ëèé äåíü, à òè òàê íàõàáíî ñåáå ïîâîäèø!
Ìàëþê òèõåíüêî ï³øîâ äî ñåáå À áàòüêî òðîõè çàñïîêî¿âñÿ é ïî÷àâ ì³ðêóâàòòè: ìîæå éîìó é ñïðàâä³ ïîòð³áíî êóïèòè ùîñü âàæëèâå Ãðåöü ç íèìè, òèìè 20 ãðèâíÿìè, â³í æå ùå í³êîëè íå ïðîñèâ ó ìåíå
ãðîøåé!
— òè ùå íå ñïèø, ñèíêó? — çàïèòàâ áàòüêî
— í³, òàòêó
— ÿ, ìàáóòü, çàíàäòî ñóâîðîâî ïîâ³âñÿ Ó ìåíå áóâ âàæêèé äåíü Âèáà÷ ìåí³ îñü â³çüìè ãðîø³, ÿê³
òè ïðîñèâ
Õëîï÷èê ï³äõîïèñÿ é ïîñì³õíóâñÿ
— îé, äÿêóþ òîá³, òàòêó!
Ïîò³ì çàë³ç ï³ä ïîäóøêó é âèòÿãíóâ çâ³äòè ùå äåê³ëüêà ç³ì’ÿòèõ áàíêíîò áàòüêî, ïîáà÷èâøè, ùî
â ñèíà âæå º ãðîø³, îáóðèâñÿ: «íàâ³ùî òè ïðîñèâ ãðîø³, êîëè â òåáå âæå º?»
À ìàëþê ñêëàâ óñ³ ãðîø³ ðàçîì, ïåðåðàõóâàâ êóïþðè
— òåïåð ìåí³ òî÷íî âèñòà÷èòü! òàòêó, òóò ð³âíî 30 ãðèâåíü! Ìîæíà ÿ êóïëþ ãîäèíó òâîãî ÷àñó? áóäü
ëàñêà, ïðèéäè çàâòðà ç ðîáîòèì ðàí³øå, ÿ òàê õî÷ó, ùîá òè ïîâå÷åðÿâ ðàçîì ç íàìè ³ ïîãðàâñÿ ç³ ìíîþ!

ÐÀÕÓÍÎÊ ÇÀ ÏÐÀÖÞ

ßêîñü ï³ä âå÷³ð, êîëè ìàìà ïîðàëàñÿ íà êóõí³, äî íå¿ ï³ä³éøîâ îäèíàäöÿòèë³òí³é ñèí ç àðêóøåì ïàïåðó â ðóêàõ.
Ïðèáðàâøè âèãëÿäó îô³ö³éíî¿ îñîáè, õëîï÷èê ïîäàâ ñïèñàíèé ëèñò ìàì³. Âèòåðøè ðóêè äî ôàðòóøêà, ìàìà ïî÷àëà ÷èòàòè:
ÐÀÕÓÍÎÊ ÇÀ ÌÎÞ ÏÐÀÖÞ:
Çà çàì³òàííÿ ïîäâ³ð'ÿ - 5 ãðí.
Çà ïîðÿäîê ó ìî¿é ê³ìíàò³ -10 ãðí.
Çà êóï³âëþ ìîëîêà - 1 ãðí.
Äîãëÿä çà ñåñòðè÷êîþ (òðè ïîëóäí³) -15 ãðí.
Çà äâîðàçîâå îòðèìàííÿ íàéâèùî¿ îö³íêè- 10 ãðí.
Çà âèíåñåííÿ ñì³òòÿ ùîâå÷îðà - 7 ãðí.
Ðàçîì - 48 ãðí.
Çàê³í÷èâøè ÷èòàòè, ìàìà ëàã³äíî ãëÿíóëà íà ñèíà, ¿¿ âèðàç çàïîëîíèëè ñïîãàäè. Âîíà âçÿëà ðó÷êó ³ íà çâîðîòíüîìó áîö³ àðêóøà íàïèñàëà:
Çà òå, ùî íîñèëà òåáå ó ñâîºìó ëîí³ 9 ì³ñÿö³â — 0 ãðí.
Çà âñ³ íî÷³, ÿê³ ïðîâåëà êîëî òâîãî ë³æå÷êà, êîëè òè áóâ õâîðèé - 0 ãðí.
Çà ò³ âñ³ õâèëèíè, êîëè çàñïîêîþâàëà ³ âò³øàëà òåáå, àáè íå ñóìóâàâ - 0 ãðí.
Çà âñ³ ñëüîçè, ùî âèòèðàëà ç òâî¿õ î÷åé - 0 ãðí.
Çà âñå, ÷îãî òåáå â÷èëà êîæíîãî äíÿ - 0 ãðí.
Çà âñ³ ñí³äàíêè, îá³äè, ï³äâå÷³ðêè ³ âå÷åð³ òà êàíàïêè äî øêîëè - 0 ãðí.
Çà æèòòÿ, êîòðå ïðèñâÿ÷óþ òîá³ êîæíîãî äíÿ - 0 ãðí.
Ðàçîì - 0 ãðí.
Çàê³í÷èâøè ïèñàòè, ìàìà, í³æíî ïîñì³õàþ÷èñü, ïîäàëà ëèñòîê ñèíîâ³.
Õëîï÷èê óâàæíî ïðî÷èòàâ íàïèñàíå, ³ äâ³ âåëèê³ ñëüîçè ïîêîòèëèñÿ ïî éîãî ùîêàõ. ³í ïåðåãîðíóâ ëèñòîê ³ íà ñâîºìó ðàõóíêó íàïèñàâ: "Çàïëà÷åíî", ïîò³ì îáõîïèâ ìàìó çà øèþ ³ ïðèòóëèâñÿ, õîâàþ÷è îáëè÷÷ÿ.
Êîëè â îñîáèñòèõ ³ ðîäèííèõ ñòîñóíêàõ ïî÷èíàþòü ç'ÿâëÿòèñÿ ðîçðàõóíêè, âñå çàê³í÷óºòüñÿ íåäîáðå.
Ëþáîâ — áåçðîçðàõóíêîâà, ³íàêøå ¿¿ íå ³ñíóº.

…Æèëà â îäíîìó ñåë³ ñ³ì’ÿ: áàòüêî, ìàòè ³ äâîº ä³òî÷îê - ä³â÷èíêà ³ õëîï÷èê. Æèëè äðóæíî, ó çëàãîä³, íå ëåäàðþâàëè - òî é óñå âåëîñÿ â ãîñïîäàðñòâ³. Àæ ÿêîñü òÿæêî çàíåäóæàâ õëîï÷èê. Íå â³äõîäÿòü â³ä éîãî ë³æêà ð³äí³, ëàäí³ íåáî éîìó ïðèõèëèòè, à çàðàäèòè á³ä³ íå â ñèë³. Íåëåãêî áàòüêîâ³ äèâèòèñÿ íà ìóêè ñâ äèòèíè. Âèéøîâ â³í íàäâ³ð, õîäèòü ïî ñàäêó. Àæ ðàïòîì ïîáà÷èâ äèâíó á³ëó ïîñòàòü ³ âï³çíàâ ó í³é Ñìåðòü. Âîíà ïðèéøëà, ùîá çàáðàòè éîãî ñèíà.
Ïî÷àâ ÷îëîâ³ê ïðîñèòè: “Íå áåðè ìîãî ñèíà! ³çüìè êðàùå ìåíå! Çà ìî¿ìè ïëå÷èìà íåìàëî ë³ò, à éîãî æèòòÿ ò³ëüêè ïî÷èíàºòüñÿ”. Ïîãîäèëàñÿ Ñìåðòü ³ ïðîñòÿãíóëà äî íüîãî ê³ñòëÿâ³ ðóêè. Òà âðàç â³ä÷óâ ÷îëîâ³ê, ÿê á’ºòüñÿ éîãî ñåðöå, ÿê á³æèòü ïî æèëàõ ãàðÿ÷à êðîâ… À ñìåðòü óæå é êâàïèòü…
“ß ùå íå ãîòîâèé”, - áóðêíóâ ÷îëîâ³ê ³ çíèê ó õàò³. Òà íå ïîñì³â ñèíîâ³ â î÷³ ãëÿíóòè; ñ³â êðàé ñòîëó ³ ñêðóøíî ñõèëèâ ãîëîâó.
Âèéøëà íàäâ³ð ñåñòðè÷êà. Ïîáà÷èëà, ùî â ñàäó õòîñü ñòî¿òü, ÷åêàº. ϳä³éøëà áëèæ÷å, à Ñìåðòü ³ êàæå: “Íå á³éñÿ ìåíå! ß ïðèéøëà ïî òâîãî áðàòèêà”. ² ä³â÷èíêà òåæ ïîïðîñèëà âçÿòè ¿¿ çàì³ñòü íåäóæîãî áðàòèêà. Òà êîëè Ñìåðòü ïðîñòÿãíóëà ñâî¿ äîâã³ ðóêè, ä³â÷èíö³ çäàëîñÿ, ùî çîð³ íà íåá³ í³êîëè íå ñâ³òèëè òàê ÿñíî, à ïîò³÷îê íå ñï³âàâ òàê âåñåëî… ² ïîäóìàëà âîíà: “Ìîº æèòòÿ ùå ò³ëüêè ïî÷èíàºòüñÿ. À áðàòèê ùå ìàëèé, çíຠìàëî ³ éîìó íå òàê øêîäà ïîìèðàòè…” ² ä³â÷èíêà âòåêëà äî õàòè.
À íàä ðàíîê íà äâ³ð âèéøëà ìàòè. Íå áà÷èëà âîíà í³÷îãî, áî î÷³ ¿é çàëèâàëè ñëüîçè. Òà Ñìåðòü ñàìà îçâàëàñÿ: “ß ïðèéøëà çàáðàòè òâîãî ñèíà”. ͳ õâèëüêè íå âàãàëàñÿ ìàòè: “Çàáåðè ìåíå. Äîçâîëü ò³ëüêè ç ñèíîì ïîïðîùàòèñÿ”. Ìàòè ïîâåðíóëàñÿ â õàòó, ³ äîâãî-äîâãî äèâèëàñÿ íà ñèíà. Òà ïîäóìàëà, ùî ¿¿ êðîâèíêà áóäå æèòè, ³ òàê ëåãêî ñòàëî ¿é íà ñåðö³…
Âèéøëà íàäâ³ð - à äîâêîëà í³êîãî íå âèäíî, ò³ëüêè ïî äâîð³ õòîñü äèáຠãåòü. “Çà÷åêàé!” - ãóêíóëà ìàòè. Àëå Ñìåðòü íàâ³òü íå îãëÿíóëàñÿ, çðîçóì³ëà, ùî ïðîòè ìàòåðèíñüêî¿ ëþáîâ³ íàâ³òü âîíà áåçñèëà. Ìàòè çíîâó çàá³ãëà â õàòó. Áà÷èòü: ñèí ¿¿, óñì³õíåíèé, çäîðîâèé, ïðîñòÿãຠäî íå¿ ðóêè…

Çìîðøêè ìàòåð³

Äî÷êà, çíàþ÷è ïðî þâ³ëåé ìàòåð³, äîâãî äóìàëà ïðî äàðóíîê äëÿ íå¿. ³í ìàâ áóòè òàêèé, ùîá ïðèí³ñ ðàä³ñòü ³ áóâ íåçàáóòí³ì íà ö³ëå ¿¿ æèòòÿ. Ïîðàäèëàñü ³ç ïîäðóãàìè, ïîñèä³ëà â ³íòåðíåò³, ïî÷èòàëà îãîëîøåííÿ ³ íàâàæèëàñü çàïðîïîíóâàòè íàéêðàùèé âàð³àíò.

– Ìàì, … äàâàé òîá³ çðîáèìî “Ë³ôòèíã” (öå öå êîñìåòè÷íà îïåðàö³ÿ, íàö³ëåíà íà ë³êâ³äàö³þ çìîðøîê ³ íàäëèøê³â øê³ðè, óòâîðåíèõ ó ðåçóëüòàò³ â³êîâèõ çì³í.) Ìîæåø ñåáå óÿâèòè áåç çìîðøîê? Áóäåø ìîëîäåíüêà ³ í³õòî òîá³ âæå íå äàñòü âñ³õ öèõ þâ³ëåéíèõ ðîê³â. Âñ³ âèòðàòè ÿ ïîêðèþ ñàìà, îñü, öå ³ áóäå ïîäàðóíîê äëÿ òåáå. Ìàìà ëàã³äíî óñì³õíóëàñü, ìèëî ïîäèâèëàñü â î÷³ äîíüêè, à ïîò³ì ñòð³ìêî â³äâåëà ïîãëÿä. Äîíüêà çðîçóì³ëà, ùî ïðîïîçèö³ÿ âèêëèêàëà òðóäí³ñòü, òîìó ìîâ÷àëà. Çà ÿêóñü ìèòü òðåìòÿ÷èé ãîëîñ ìàòåð³ ïåðåðâàâ íàòÿãíóòó òèøó: – Ïðîáà÷, ùî íå çìîæó ïðèéíÿòè òâ³é äàðóíîê. ß í³êîëè íå ñîðîìèëàñü ñâî¿õ çìîðøîê ³ íå õî÷ó ¿õ ïîçáóòèñÿ. Âîíè äëÿ ìåíå – öå ïàì’ÿòü ïðî ò³ íåäîñïàí³ íî÷³, ÿê³ ïðîâåëà á³ëÿ òåáå ó äèòèíñòâ³ ³ òàêîæ òîä³, êîëè âèãëÿäàëà òåáå ³ç ï³çí³õ ðîçâàã. Çìîðøêè – öå ïàì’ÿòü ïðî îïåðàö³þ, êîëè áóëà íåáåçïåêà ñìåðò³, à òàêîæ ïåðåæèâàííÿ ïðî òâîº ïîñòóïëåííÿ. Íà ìîºìó îáëè÷÷³ â³äáèëàñü âñÿ ³ñòîð³ÿ òâîãî æèòòÿ ³ ìîÿ ó÷àñòü â íüîìó. ßêùî äîáðå ïðèäèâèòèñÿ, òî ìîæíà çàïðèì³òèòè òàêîæ ìîðùèíè â³ä ðàäîñò³ ³ ñì³õó, â³ä ï³äìîðãóâàíü ³ óâàæíîãî âèñëóõîâóâàííÿ òâî¿õ ³ñòîð³é æèòòÿ. Ïðîáà÷, àëå ÿ íå õî÷ó öå âñå ñòåðòè ³ç ñâîãî îáëè÷÷ÿ. À ùå, êîæíîãî ðàíêó, êîëè äèâëþñÿ ó äçåðêàëî, òî çãàäóþ òåáå ³, íàâ³òü, ÿêùî òåáå íåìຠïîðó÷ òè çàâæäè º â ìåí³.

Äî÷êà íåñì³ëèâî ï³ä³éøëà äî ìàòåð³, ç³ãíóëàñü íà êîë³íà ³ ïîãëÿíóëà â ìàòåðèíñüêå îáëè÷÷ÿ, ÿêå áóëî çâîëîæåíå, íåìîâ ðîñîþ, êðàïëÿìè ñë³ç. Îäíà ñëüîçèíêà â³ä³ðâàëàñü â³ä ùîêè ë³òíüî¿ æ³íêè ³ âïàëà íà äîëîíþ ìîëîäî¿. Òà â ñâîþ ÷åðãó ¿¿ ïðèòèñíóëà äî ãðóäåé, äî ñåðöÿ ³ ïðîøåïîò³ëà:
– Ìàòóñþ, ïðîñòè çà ìîþ íåäîòåïí³ñòü. Àëå àæ òåïåð ÿ çðîçóì³ëà, ÷îìó òè ³íêîëè òàê äîâãî òðèìàºø ôîòîãðàô³þ íàøî¿ áàáóñ³ ³ âäèâëÿºøñÿ â ¿¿ îáëè÷÷ÿ, à ïîò³ì çãàäóºø ïðî ñâîº æèòòÿ. ² ìàáóòü, ÿ ùîéíî çðîçóì³ëà, ùî çà ïîäàðóíîê òè î÷³êóºø â³ä ìåíå.

Äóæå ÷àñòî ïî ñâî¿é íà¿âíîñò³ øóêàºìî ÿêóñü îðèã³íàëüíó íîâèçíó ³ ïðè öüîìó çàáóâàºìî, ùî º òå, ùî âèïðîáóâàíî âæå â³êàìè, à çàðàç íà æàëü çàáóòå, õî÷ äóæå ïîòð³áíå, áî íå çàì³íèìå.

ÎËÅÑß,
Äóæå çâîðóøëèâî...

Áàáóñÿ íàìàãàëàñÿ çàñïîêî¿òè ìàëîãî âíóêà:
– ßêùî òè áóäåø äîáðå ïîâîäèòèñÿ, òî ï³äåø äî ðàþ! ßêùî æ ïîâîäèòèìåøñÿ ïîãàíî, ï³äåø äî ïåêëà!
Òîä³ îíóê çàïèòàâ:
– À ÿê ÿ ìàþ ïîâîäèòèñÿ, ùîá ï³òè íà ôóòáîëüíèé ìàò÷?
Ìóäð³ñòü áàéîê!
Ïîñòàâèòè ñåáå íà ì³ñöå ³íøî¿ ëþäèíè – öå íàéïåðøà óìîâà äëÿ âñòàíîâëåííÿ ñòîñóíê³â. Íàäòî ÷àñòî äîðîñë³ ãîâîðÿòü ñàì³ äî ñåáå ³ íå çàóâàæóþòü ïîòðåá äèòèíè.

Ìîãî òàòóñÿ íåìຠç íàìè âæå 8 ðîê³â, àëå ÿê ìåí³ áðàêóº éîãî ïîðàäè... ÿê áàãàòî ÿ éîìó íå ñêàçàëà... Áóäó÷è çàíàäòî ãîðäîþ - í³êîëè íå êàçàëà, ÿê ÿ ñèëüíî éîãî ëþáëþ!
Íå ðîá³òü ïîìèëîê ³ íå çàñìó÷óéòå áàòüê³â!... ¯Õ íå ïîâåðíåø...

Ìîë³òüñÿ çà ä³òåé ñâî¿õ ³, ÷èì ìîæåòå, äîïîìîæ³òü. Âîíè ùå íå íàâ÷èëèñÿ æèòè ³ íå çíàþòü ñïðàâæí³õ ö³ííîñòåé æèòòÿ, à òîìó ³ ïîðàäè âàø³ ¿ì çàðàç ìàëî ÷èì äîïîìîæóòü, à îò ìîëèòâà, ÿêà òâîðèòüñÿ ïîòàé â³ä íèõ, ³ çëå ñåðöå ïîì'ÿêøèòü.

Àðõ³ìàíäðèò ²îàíí Êðåñòüÿíê³í

ßê õî÷åòüñÿ ùîá íàñ ³ íàøèõ ä³òîê çóñòð³÷àëè ¿õ áàáóñ³ ç ä³äóñÿìè (íàø³ áàòüêè). à ïîò³ì ìè ïîâí³ ñèë çóñòð³÷àëè ñâî¿õ âíóê³â